
Over mien Knoalster Grunnegs
Der hebben in de loop der tied verschaiden mìnsen, dij in de Knoalstreek geboren binnen of der n zetje woond hebben, teneelstukken, poëzie en/of proza in t Grunnegs schreven. Op dizze bladziede staait wat over de belangriekste "Knoalster" schrievers. Op t heden bin ik, jammer genog, d'ainegste schriever dij zuch bekommert om te schrieven in de toal zo as dat vandoage aan de dag proat wordt in de Knoalstreek. Onder de titel "Over t Knoalster Grun-negs" van dizze website, heb k in t Nederlands mien mainen schreven over de toal van de Knoalstreek. In de baaide bouken dij k, tot nou tou, in t Grunnegs schreven heb, heb k mien uterste best doan om zo geef meugelek in t Knoalsters te schrieven. t Eerste bouk was de verhoalenbundel VAN ONDER DE PEDDE (2008). Mit dit bouk heb k t Knoalster Grunnegs, as schrieftoal, zo goud meugelek op poten zet. Van mìnsen uut de Knoalstreek, dij mien bouk lezen hebben, kreeg k te heuren dat ze bliede wazzen dat ter in heur aigen toal schreven wuir. t Was veur mie n reden te meer, om der mit deur te goan. Bie t schrieven van mijn twijde bouk in t Grunnegs, heb k rekenschop holden mit wat andern van mien Knoalster spellen zeden. k Heb nog es goud noar sommege woorden keken en goud luusterd noar de uutsproak van dij woorden zo as k dij heurde in mien geboortestreek. Woar dat neudeg was, heb k doarom de spellen van sommege woorden in mien twijde bouk, LIEK ACHTER DE BADDE (2011), aanpaasd. In 2014 heb k n essay schreven over t Knoalster Grunnegs. Dizze is noakeken deur prof. dr. Siemon Reker hoogleroar Gunneger toal en cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zo is t Knoalster Grunnegs op t heden vast legd. t Is te hopen dat ter meer schrievers kommen dij zuch, mit mie, inzetten willen veur t Knoalster Grunnegs.
Mien nèste bouk is in november 2014 verschenen. t Is n verhoalenbundel/roman dat uut 16 hoofdstukken/verhoalen bestaait. k Heb t eerst in t Grunnegs schreven en toun vertoald in t Nederlands. Baaide versies heb k in ain omslag onderbrocht.
Harry Töben.
Jan J. Boer
Jan Jacob Boer is geboren in Dale (Wildervanksterdallen). Hai het woont in Alteveer, Ontswedde, Stadsknoal, Veendam en Ommelanderwieke.
Over t Knoalster Grunnegs van Jan J. Boer
Ik mog hom in 2008 t eerste exemploar van mien bouk VAN ONDER DE PEDDE aanbaiden. k Vruig hom toun of e destieds ook noadocht haar over t bruken van t Knoalsters as schrieftoal. Hai zee: "Doar heb k nooit over noadocht. k Schreef gewoon in de toal zo as dat proat wui woar wie woonden". Hai vond t wel biezunder dat ik eerst mit t spellen van t Knoalsters aan de loop goan was en doarnoa mien eerste verhoalenbundel in t Knoalster Grunnegs was goan schrieven (Harry Töben).
t Waark in de Grunneger toal van Jan J. Boer
Poëzie
LIESTERBES EN LAIWERIK I (Wildervank 1974)
LIESTERBES EN LAIWERIK II (Wildevank 1974)
GOANDEWEG EN ONDERTIED (Wildervank 1974)
DIT EERLIEKS LAAND (Wildervank 1975)
AS DE LAIWERIK ZINGT (Wildervank 1978)
DE HOANETREE (Wildervank 1982)
LOPEN DEUR DE HAIDE (Wildervank 1984)
Proza
AS TER KNIPT (Wildervank 1975)
SPEULGOUD VAN ONS LAIMENEER (Wildervank 1977)
HAARM PAKKEDAARM (Wildervank 1980)
LIESTERS IN T FLEDDERBOS (Wildeervank 1980)
WAT MIE NAIT JEUKT DAT KRAAB IK NAIT (Groningen 1981)
DE VEENPLUUSVOGEL (Veendam 1981)
KROMME JURRIE EN AANDER VERHOALEN (Groningen 1981)
SFAALFIENUSTEN AAN DE GEUDE (Wildervank 1982)
BIE ONS OP T DÖRP (Veendam 1984)
KNELES KNIENEKOP EN DATTEG AANDER VERHOALEN (Wildervank 1985)
BOUKWAITEN JAANTJE (Wildervank 1988)
t OAVEND ROPT DE KOEKOEK WEER (Wildervank 1988)
FUUT, FUUT, LAANGE BAINEN EN GAIN KUUT (Wildervank 1989)
FIEDEROEMPIE, FIEDERAMPIE (Wildervank 1990)
OP OLD IES VRUST T LICHT (Wildervank 1991)
DIJ T DUT MOUT T WAITEN (Veendam 1989)
Over t Knoalster Grunnegs van Geert en Willem Diemer
Twij schrievers dij wél zeden dat ze in t Knoalster Grunnegs schreven wazzen de baaide jonges Geert (1922) en Willem (1924) Diemer dij op Muzzelknoal geboren binnen. Net as Jan J. Boer hebben zai zuk, in t loatere waark, ook nait hailemoal holden aan de grammatica zo as dat in 1984 deur Siemon Reker opschreven is. Mor doarom is t wel schier Knoalsters. Geert Diemer schreef toun al de aai-klank as n a-klank in t woord perbaren. Op t veurblad van zien bouk staait dat t in t Veenklonioals schreven is. As je zien bouk lezen is t meer Knoalsters as Veenklonioals dat e schrift. Willem Diemer kreeg van de gemainte Stadsknoal (toun gemainte Ontswedde) viefhonderd gulden subsidie omdat e Shakespeares "Koopman van Venetië" overzet haar in t Knoalster Grunnegs. Op t veurblad van dat bouk staait: Shakespeares 'THE MERCHANT OF VENICE' (ca. 1596) in t 'KNOALSTER GRUNNEGERS' overgezet door drs. Willem Diemer. t Is in vief keer veur de RONO (nou Radio Noord) as hoorspel uutzonden. Ook zien bouk DE BADDE IS OAF het Willem Diemer as hoorspel schreven. Willem Diemer het veul schreven in t Nederlands en ook over t Grunnegs en Grunneger schrievers en dichters. Soms in t Nederlands, soms in t Grunnegs.
t Waark in t Knoalster Grunnegs van Geert Diemer
Geert Diemer
TUSKEN TIENE EN ELVEN (Stadskanaal 1985)
t Waark in t Knoalster Grunnegs van Willem Diemer
Willem Diemer
DE BADDE IS OAF (Groningen 1979)
KENNEN IE JOEN AIGEN SCHRIEVERS? (Groningen 1980
VAN EN OVER ONS GRUNNEGER TONEELSCHRIEVERS EN AANDER KRITIEKEN (Groningen 1984)
SHAKESPEARES 'THE MERCHANT OF VENICE' IN 'KNOALSTER GRUNNEGERD' OVERGEZET (Groningen 1983)
VAN EN OVER ONS GRUNNEGER TONEELSCHRIEVERS EN AANDER KRITIEKEN (Groningen 1984)
Over t (Knoalster) Grunnegs van Geert Teis Pzn
t Woord Knoalster heb k hier tussen hoakjes zet. Dit heb k ekspres doan. Geert Teis is as Gerhard W. Spitzen op 13 november 1864 op Stadsknoal geboren. Doar het e tot zien vieftiende woont. Hai is in t Grunnegs begund te schrieven dou e al laank nait meer op t Knoal woonde. Zien eerste waark verscheen in 1909 in De Veenbode, n kraande dij uitgeven wuir deur de Gebr. Koster op Muzzelknoal. Der was in dij tied oardeg wat rebulie over t waark van Geert Teis. Je kinnen der over lezen in prof dr. Siemon Reker zien bouk Geert Teis de poëet van Aolwieke (ISBN/EAN 9789077548608). G.H. Streurman het de biografie van Geert Teis schreven met as titel Geert Teis Pzn (G.W. Spitzen) zijn leven en zijn werk. In 1964 is t bouk Gedenkboek Geert Teis Pzn uutkomen vanwege zien honderste geboortedag. In dat bouk schrift G.H. Streurman: "Wij hebben ons aan Geert Teis'eigen spelling gehouden, omdat deze voor hem, vooral wat betreft de ao, een principiële kwestie was. De grote verdienste van Geert Teis is geweest, dat hij, vooral in zijn proza, het dialect van zijn geboortestreek heeft beheerst en vastgelegd als weinig anderen".
Geert Teis beschreef zo de Grunneger toal:
De Grönneger taol?
Ain vlintenslag op staol:
áin slag - ain vonke ... klaor!
dat is Grönnens, kört. Zaidaor!
t Waark in t Knoalster Grunnegs van Geert Teis Pzn
Geert Teis Pzn (G.W. Spitzen)
naar een tekening van G.H. Streurman
Laid teksten
GRUNNENS LAID
KNOALSTER LORELEI
Poëzie en proza
MIEN BRÖDDELLABBE (Veendam 1909)
TIEPELWAARK (Veendam 1911)
MAGELS (Veendam 1913)
KNOALSTER PRIKKELBOUKIE (Veendam 1916)
TIEPELZINNEGE MAGGELS (Veendam 1919)
'T AIMERTJE (Veendam 1922)
GREPEN UUT LEVEN EN OMGEVEN VAN HERGN ZUNNESCHIEN (Veendam 1923)
KNITTERS VAN D'HEERD (Veendam 1927)
KWITSEBAAIEN (Veendam 1932)
AOLWIEKE (Baarn 1934)
OPSLAG IN STOPPELLAAND (Groningen 1937)
WARRELSNEI (Groningen 1940)
AODERJAON GEERTS WILDERVANK (Groningen 1941)
OP DRUMPEL (Groningen 1949)
VERTELSTERS VAN 'N LIEREMAN (Winschoten 1966)
KLOAS EN KRIZZE (Scheemda 1985)
Teneelstukken
DIZZEPIE-DIZZEPU (Groningen 1917)
DE GROND (Veendam 1918)
MEESTER BOVEN MEESTER (Veendam 1918)
OME LOEKS (Veendam 1925)
KEMEDIE VAN STAD (Veendam 1927)
'N FRIZZE (Baarn 1931)
ZÖCHT NOAR T PEERD EN ZIT TER OP (Groningen 1949)
NAUTA'S GLORIE (Groningen 1949)
OETOE (Groningen1949)
Over t Knoalster Grunnegs van Simon van Wattum
Simon van Wattum (1930) is geboren op Stadsknoal. Hai schreef in t Knoalsters en in t Oldambtsters, woar zien vraauw vot kwam en woar e loater woonde
t Waark in t Knoalsters en Oldambtsters van Simon van Wattum
Simon van Wattum
GRUNNEGER RIEMSELS (Winschoten 1949)
MIKMAK (Stadskanaal 1950)
SPIELEN EN SPOANEN (Winschoten 1950)
ZUNNEN 'EN SCHARE (Winschoten 1951)
TUSSEN WENST EN WERELD (Stadskanaal 1954)
DE VLUCHT (Stadskanaal 1956)
WACHTWOORDEN (Winschoten 1964)
KOEGELTJES BLAAUW (Winschoten 1968)
DE HELFT IS VERZONDEN {Nederlands} (Groningen 1974)
TWIJSTRIED (Buitenpost 1980)
STEVEN EN WEMELTJE (Groningen 1986)
KNEELS EN BIENE (Scheemda 2001)
AIGEN WOARHAID (overveen 2005)
BOERENZOAD DUT T AALTIED {twaalf schetsjes uut t teneelstuk WAARK} (Groningen 1974)